Zorza polarna – zobaczyliśmy ją podczas naszej podróży w Norwegii i Finlandii

Zobaczenie zorzy polarnej podczas podróży dokoła Półwyspu Skandynawskiego, to było nasze marzenie. Zapisaliśmy je sobie na naszej liście i udało się to marzenie spełnić. Czujemy jednak lekki niedosyt, bo okazało się, że zorza polarna, to nie jest tak spektakularne zjawisko, jakie ogląda się na zdjęciach w Internecie. No może na zdjęciach faktycznie wygląda niesamowicie, jednak w rzeczywistości jest nieco inaczej, albo przynajmniej u nas tak było. Od razu polecamy nasz wpis podsumowujący naszą miesięczną podróż dookoła Półwyspu Skandynawskiego.

Zorza polarna

Zacznijmy od początku – gdzie jest zorza?

Gdy przekroczyliśmy koło podbiegunowe w okolicach Rovaniemi (umównie można je przekroczyć we Wiosce Świętego Mikołaja), to wyglądaliśmy w niebo i patrzyliśmy w aplikacje z nadzieją na nocne obserwacje. W listopadzie mieliśmy sporo zachmurzonego nieba, więc kiedy tylko zrobiło się pogodniej, to jeszcze bardziej skupialiśmy wzrok patrząc do góry. W Rovaniemi niestety nam się nie udało nic zobaczyć, a potem już jechaliśmy dalej na północ, więc szansa była jeszcze większa. Na sam początek zapraszamy do przeczytania podstawowych informacji o zorzy polarnej.

Zorza polarna o zielonych i fioletowych odcieniach na tle nocnego nieba.

Co to jest zorza polarna?

Zorza polarna, znana także jako Aurora Borealis na półkuli północnej i Aurora Australis na południowej, to zjawisko świetlne występujące w pobliżu biegunów Ziemi. Jest wynikiem oddziaływania wiatru słonecznego z ziemską magnetosferą, czyli polem magnetycznym naszej planety.

Jak powstaje zorza polarna?

Kiedy cząstki naładowane (głównie elektrony i protony) z wiatru słonecznego docierają do Ziemi, wchodzą w interakcję z cząstkami w atmosferze, głównie tlenem i azotem. Ta interakcja powoduje, że cząstki atmosferyczne zaczynają świecić, co tworzy zjawisko zorzy polarnej.

Od czego zależy kolor zorzy polarnej?

Kolor zorzy zależy od tego, które gazy w atmosferze są zaangażowane i na jakiej wysokości zachodzi reakcja. Na przykład tlen na dużej wysokości emituje czerwoną i zieloną barwę, podczas gdy azot może emitować niebieską lub fioletową.

Taniec zielonych i różowych pasów zorzy polarnej na niebie

Gdzie występuje zorza polarna?

Zorza polarna jest często widoczna w rejonach bliskich biegunom, jak Skandynawia, Kanada, Rosja, czy Alaska. Jednak czasami zjawisko może być obserwowane także w bardziej umiarkowanych szerokościach geograficznych, zwłaszcza podczas silnych burz geomagnetycznych.

Aplikacja do śledzenia zorzy polarnej

Pobraliśmy na telefon aplikację, w której można obserwować zorzę polarną. Nazywa się „Aurora” i jest taka fioletowo-seledynowo-czarna. Można tam zobaczyć zasięg zorzy na najbliższe godziny, intensywność i szansę obserwacji w miejscu, gdzie się aktualnie znajdujemy.

Finlandia – obserwacja zorzy polarnej po raz pierwszy i najlepszy

Zarezerwowaliśmy sobie nocleg przez Booking poza centrum miasta. Był to kemping tuż przy rzece, z dala od jakichkolwiek świateł. Zaplanowaliśmy idealne okoliczności i dodatkowo miało być bezchmurne niebo. Czego można chcieć więcej? Dzień wcześniej dostaliśmy wiadomość od naszego noclegu, że na kempingu jest problem z wodą i nie mogą nas przyjąć, ale oferują zwrot pieniędzy, albo nocleg w ich drugim hotelu. Hotel znajdował się w centrum większego miasta. Ostatecznie wybraliśmy drugą opcję. W okolicy nie było nic innego, albo noclegi były bardzo drogie. Skoro śpimy w mieście, to wszędzie jest pełno świateł.

Sprawdzamy Aurorę

Wybiła godzina 19:30 i sprawdzamy aplikację. Szansa na zobaczenie zorzy jest ogromna. Na niebie nic nie widać, bo obok mamy światła stacji benzynowej. Pakujemy się do samochodu i jedziemy kilka kilometrów poza miasto. Zatrzymujemy się w ciemnym miejscu na parkingu i patrzymy w niebo. Nic nie widać. Niebo jest pełne gwiazd, chmur nie ma, tylko jakieś białe smugi, które dostrzegamy.

Północne światła zorzy polarnej wypełniają niebo nad lodową przestrzenią
przewodnik

Zorza jest, a jej nie widzimy

To gdzie jest ta zorza? Gdzie jest ten kolorowy spektakl? Na chwilę delikatnie pokazał się kolor zielony. Chwytam szybko za aparat, ustawiam na statywie i celuje w stronę koloru zielonego. 30 sekund naświetlania – zobaczymy co wyjdzie. Patrzymy na wyświetlacz aparatu i jesteśmy w szoku! Całe niebo jest kolorowe. Jak to możliwe, przecież nic nie widać?

Robimy kolejne zdjęcia, celując w różnych kierunkach. Okazuje się, że zorza jest wszędzie. Mamy kolor zielony, czerwony, fioletowy i niebieski. Na zdjęciach wygląda to zachwycająco. W terenie widać tylko zielony kolor – raz jest słabszy, raz mocniejszy. Niesamowicie wygląda kolorowe niebo na fotografiach. Szybko się ustawiamy i robimy kolejne zdjęcia i zdjęcie z samochodem, które wyszło cudownie.

Wróciliśmy do noclegu, wrzuciliśmy zdjęcia na komputer i oglądaliśmy jak wyszło. Później na jakiejś grupie na FB, pojawił nam się post, że zorzę polarną było widać na Podhalu. Aplikacja pokazała, że będzie widoczna w połowie Morza Bałtyckiego.

Zorza polarna w północnej Norwegii o intensywnych, żywych barwach
Zielone smugi zorzy polarnej odbijające się w spokojnym jeziorze.

Norwegia – zorza polarna

Kolejną zorzę polarną obserwowaliśmy w Norwegii. Przyjechaliśmy na kemping i mieliśmy tam domek. Nad nami na niebie pojawiały się co chwilę białe smugi. Wiedzieliśmy już, że to zorza. Ustawiliśmy aparat i zrobiliśmy zdjęcia. Raz biało-zielone smugi utrzymywały się dłuższy czas, a raz tylko chwilę. Kolejne zdjęcia wychodziły coraz lepsze. Zaczęliśmy nasze zorzowanie od godziny 17, a skończyliśmy po 21. Co kilka chwil wychodziliśmy przed domek, żeby zobaczyć, czy coś widać kolejnego.

Ciemne niebo rozświetlone przez intensywną zorzę polarną

Trzecia obserwacja

Zarezerwowaliśmy nocleg ponad godzinę na południe od Nordkapp. Spędziliśmy tam dwie noce i w drugi wieczór udało nam się zobaczyć zorzę. Była nad górami, ale nie tak mocna, jak za pierwszym razem. Również na niebie nie było wiele widać, a na aparacie działy się cuda. Dla nas jednak ta pierwsza zorza polarna była najlepsza i zapamiętamy ją na bardzo długo.

Nocne niebo wypełnione spektakularnym tańcem zorzy polarnej
Niezwykła zorza polarna w zderzeniu z lodowymi górami.
Zorza polarna i pełnia księżyca nad ośnieżoną wioską.

Kiedy zorza polarna w Polsce?

Zorza polarna w Polsce jest zjawiskiem rzadkim, ponieważ Polska znajduje się stosunkowo daleko od bieguna magnetycznego, gdzie zorze występują najczęściej. Jednak w przypadku silniejszych burz geomagnetycznych, zorza polarna może być widoczna także w Polsce, zwłaszcza na północy kraju. Zjawisko to pojawia się, gdy aktywność słońca jest wyjątkowo silna, co prowadzi do zwiększenia wiatru słonecznego i zakłócenia magnetosfery Ziemi. W takich warunkach zorza polarna może być widoczna nawet w rejonach środkowej Polski, a przy naprawdę silnych burzach geomagnetycznych zdarza się, że zorza osiąga obszary południowe, choć to bardzo rzadkie.

Najlepsze szanse na zobaczenie zorzy polarnej w Polsce występują:

  • Zimą – długie noce sprzyjają widoczności zorzy, ponieważ ciemność trwa dłużej.
  • Na północy Polski – ogólnie nad Morzem Bałtyckim. Najlepiej wyjść wtedy na plażę.
  • Podczas silnych burz geomagnetycznych – które mogą występować w wyniku dużych wybuchów na Słońcu (np. koronalne wyrzuty masy).
  • Zorza polarna w Polsce jest zazwyczaj słabiej widoczna niż w rejonach bliższych biegunowi, ale przy odpowiednich warunkach atmosferycznych i geomagnetycznych.
Skandynawia

Zorza polarna – porady

Jeśli chcesz zobaczyć zorze polarną, oto kilka cennych rad, które zwiększą Twoje szanse na jej obserwację:

Wybór odpowiedniej lokalizacji

  • Północne rejony Polski – najlepiej jest udać się na północ kraju, ponieważ im bliżej bieguna, tym większa szansa na zobaczenie zorzy.
  • Z dala od sztucznego światła – w miastach, gdzie jest dużo sztucznego oświetlenia, zorza polarna będzie słabo widoczna. Najlepiej udać się na obszary wiejskie lub w pobliże jezior i lasów, gdzie nie ma zanieczyszczeń świetlnych.

Pogoda

  • Czyste niebo – dla najlepszej widoczności zorzy potrzebujesz bezchmurnego nieba. Sprawdź prognozy pogody i upewnij się, że na niebie nie ma chmur, które mogą zasłonić zorze.
  • Mroźna zima – zorza polarna jest częściej widoczna w zimie, kiedy noce są długie i ciemne. Mroźna i sucha pogoda sprzyja też czystemu niebu.

Czas obserwacji

  • Późne godziny nocne – zorza polarna zwykle jest najbardziej aktywna w nocy, zwłaszcza między godziną 20:00 a 2:00. Warto być cierpliwym, ponieważ zorza nie zawsze jest widoczna przez długi czas.
  • Zimą – w okresie od listopada do marca są najlepsze warunki do obserwacji, gdyż dni są krótkie, a noce długie. Szczególnie warto obserwować zorze podczas równonocy i przesileń zimowych, kiedy aktywność geomagnetyczna jest większa.

Sprawdzanie prognoz geomagnetycznych

Zorza polarna jest związana z aktywnością słoneczną, więc jej pojawienie się zależy od burz geomagnetycznych. Warto śledzić prognozy geomagnetyczne, które przewidują, kiedy aktywność słoneczna będzie wyższa i kiedy szansa na zorze będzie większa. Strony takie jak Space Weather lub NOAA Space Weather Prediction Center oferują prognozy aktywności słonecznej i geomagnetycznej.

Indeks Kp – warto zwracać uwagę na indeks Kp (skala od 0 do 9), który informuje o aktywności geomagnetycznej. My tę pierwszą zorzę mieliśmy przy Kp 3,6.

Cierpliwość i przygotowanie

  • Bądź cierpliwy – zorza polarna to zjawisko, które może być trudne do przewidzenia. Czasami trzeba czekać długie godziny w zimnie, aby ją zobaczyć.
  • Ubierz się ciepło – zwłaszcza zimą, noce mogą być bardzo zimne. Ubierz się warstwowo, aby nie zmarznąć podczas długich godzin oczekiwania.
  • Zabierz aparat fotograficzny – jeśli masz zamiar uwiecznić zjawisko, pamiętaj o aparacie z możliwością długiego naświetlania, statywie i odpowiednich ustawieniach ISO, aby uchwycić piękno zorzy.

Wielkość i kolor zorzy

Kolor zorzy zależy od rodzaju gazu w atmosferze (tlen daje zielony i czerwony kolor, azot fioletowy lub niebieski). Zorza może mieć różną intensywność i zmieniać kształty, od delikatnych fal do intensywnych pasów i łuków na niebie.

Bezpieczeństwo

Jeśli planujesz podróż na północ Europy lub w inne odległe miejsca, upewnij się, że masz odpowiednie przygotowanie (np. sprawny samochód, nawigację, zapasy ciepłych napojów, naładowane baterie w aparacie i statyw). Długie godziny oczekiwania w zimie mogą być wymagające.

Zorza na stronach internetowych

Istnieje kilka stron internetowych i aplikacji mobilnych, które monitorują aktywność geomagnetyczną w czasie rzeczywistym, takich jak Aurora. Obserwacja zorzy polarnej to wyjątkowe przeżycie, które wymaga cierpliwości, odpowiedniego przygotowania i odrobiny szczęścia. Jednak jeśli masz odpowiednie warunki i sprzyjającą pogodę, możesz być świadkiem tego niezwykłego zjawiska.

Jeśli ten wpis dał Ci wartość, znalazłeś u nas potrzebną wiedzę, inspiracje do podróży, to będziemy wdzięczni, jak postawisz nam kawę. Tworzymy bloga z ogromną przyjemnością i pasją od ponad 12 lat. Kawa nam się przyda do dalszej pracy. :) Bardzo dziękujemy! To pozwoli nam się dalej rozwijać.

Postaw mi kawę na buycoffee.to